Over het IJ Festival: sterke programmering, matig festivalgevoel

Met een zonnebril op je snoet en een sinaasappeloranjekleurige  zon op de achtergrond vallen de krappe, houten theaterbankjes ineens best mee. Het Over het IJ Festival is hot en de programmering staat als een huis. Alleen, waar is het festivalgevoel gebleven?

De grootste uitdaging aan locatietheater in Nederland is zonder twijfel het weer. Met een fleecedeken om je heen en veertien laagjes kleding aan je lijf op een krap houten bankje kleumen, is geen ongewone setting in ons polderlandschap. Wie dit jaar het Over het IJ Festival bezoekt, hoeft daar niet voor te vrezen. Het is op dit moment bloedjeheet en ook de komende dagen blijft het minstens 20 graden.

De programmering is op z’n zachtst gezegd indrukwekkend. Met voorstellingen als Stad der Blinden, geregisseerd door Thibaud Delpeut, en Jeanne, geschreven door Gerardjan Rijnders, kun je haast de mist niet ingaan. Vergeet daarnaast de jonge makers niet. Twee tips:

1. Motief knokpartij bruiloft nog steeds onbekend ***. Theatermaker Wilhelmer van Efferink (Het Eerste Kwartier) kreeg via het ontwikkelingstraject van Atelier Oerol / Over het IJ Festival 2011- 2013 de kans om zijn visie op locatietheater te ontwikkelen. In Motief knokpartij bruiloft nog steeds onbekend zien we vijf personages. Niet geheel toevallig, want ook de tekst is door vijf verschillende schrijvers geschreven. Elk personage reconstrueert, vrijwel zonder interactie aan te gaan met één van de anderen, waarom de bruiloft die heeft plaatsgevonden uit de hand liep. Uit hun solistische vertelstijl kun je afleiden dat hier niet alleen vijf acteurs maar ook vijf schrijvers aan het woord zijn. Een boeiend gegeven, en gezien elk personage een tekst voordraagt die staat als een huis, stoort het gebrek aan dialoog niet. Wel opvallend is hoe vervreemdend, haast schizofreen, de verschillende verhalen op je in werken. Het maakt van Motief knokpartij bruiloft nog steeds onbekend een fascinerende puzzel – en van Wilhelmer van Efferink een maker om in de gaten te houden.
2. Stad der blinden ****. In regie van Thibaud Delpeut brengt Theater Utrecht deze klassieker naar het boek van José Saramago ten tonele. De titel zegt het al: de bewoners van een stad worden (op een uitzondering na) blind en moeten zich onder steeds slechter wordende omstandigheden zien te redden. In 2008 werd het boek verfilmd en speelde Julianne Moore de rol van de enige niet-blinde vrouw uit het verhaal. Hier is die rol voor Karina Smulders, door Thibaud Delpeut op het voortoneel geplaatst, achter een camera die afwisselend haar ogen en een korrelige witte leegte op het doek dat achter haar hangt projecteert. Door het, deels doorzichtige, doek zien we de blind geworden inwoners in hun quarantaine setting. Het stuk volgt bijna naadloos het boek, en is door twee visuele toevoegingen extra interessant als voorstelling. In eerste plaats het als vertelster centraal stellen van de hoofdrolspeelster en daarnaast het fenomenale lichtontwerp van Casper Leemhuis. Het witte doek, dat in eerste plaats vooral als projectiescherm dient, ondergaat halverwege een spectaculaire transformatie. Duurt misschien een paar minuten, maar zal je voor altijd bijblijven. De voorstelling gaat over blinden, maar houd als kijker je ogen open voor een set machtige mooie toneelbeelden.

De programmering van het Het Over het IJ Festival is bijzonder sterk. Alleen van het festivalgevoel aan de NDSM werf is dit jaar weinig te merken. Op een kluitje staan een paar busjes waar je versnaperingen kunt halen, de kassa staat een stuk verderop. Een knus festivalhart is er niet, wat het ondanks het mooie weer verleidelijker maakt om meteen na de voorstelling(en) te vertrekken dan om te blijven plakken op het festival dat eigenlijk de potentie heeft om bezoekers meer te bieden.