Ook zeventig jaar na bevrijding van de Duitse bezetting duiken er nog altijd nieuwe verhalen over de Tweede Wereldoorlog op. Nieuw op het witte doek in ieder geval. Riphagen, over de wrede praktijken van de Amsterdamse onderwereldfiguur Dries Riphagen, is zo’n verhaal.
Met dank aan het gelijknamige boek van de verslaggevers Bart Middelburg en René ter Steege heeft Pieter Kuijpers (Van God Los, TBS, Doodslag) een verfilming gerealiseerd waarin titelrolvertolker Jeroen van Koningsbrugge het bedrieglijk misleidende karakter van Riphagen weerzinwekkend goed overbrengt.
De openingsscène is al raak: Riphagen valt met één van zijn criminele maatjes de woning binnen waar de rijke Jodin Esther zit ondergedoken. Als Riphagen diamanten in haar haar ontdekt, is hij de kwaadste niet: mag hij ze houden, dan regelt hij een veilig onderkomen. Heus.
Het erge is dat hij de indruk wekt het niet voor het geld te doen. Hij hangt een kletsverhaal op dat hij ooit zelf een Joodse vrouw had die hij niet heeft kunnen redden en daarom zoveel mogelijk anderen helpt. Leugens rollen soepel uit zijn mond, en zijn blik is ernstig, haast begripvol. Geen wonder dat veel Joden, die toch al niet veel te verliezen hebben, alles wat Riphagen opdist voor zoete koek slikken.
Infiltreren bij het verzet is voor hem persoonlijk geen optie, maar daar komt de chantabele Jodin Betje Wery goed van pas – die in werkelijkheid overigens niet zo berouwvol te boek staat als Anna Raadsveld haar neerzet. Een andere, dubieuze schakel in het verhaal is Jan van Liemd (Kay Greidanus). Deze jonge agent/verzetsheld is duidelijk geraakt als hij hoort dat er kopgeld wordt verstrekt (7,50 gulden) bij het uitleveren van een Jood, hij weigert Dries Riphagen pertinent een vuurtje te geven en hij heeft meer dan eens tranen in zijn ogen. Begrijpelijk, maar niet perse geloofwaardig. Zeker niet gezien dit één van weinige karakters is die oorspronkelijk helemaal niet heeft bestaan.
Als de verzetsbeweging waar Jan toe behoorde, is weggevaagd, is Jans jacht op Dries Riphagen geopend. Verhaaltechnisch een verstandige keus; missies tussen goed en kwaad doen het altijd prima, maar het is de vraag of het de film versterkt. Dries trekt – of je het wil of niet – toch alle aandacht naar zich toe.
Interessant is dat in deze oorlogsfilm Riphagens streken tot na de bevrijding worden verbeeld. Net als Paul Verhoevens Zwartboek is ook Riphagen daardoor wel een stevige zit. Een aangrijpend, maar – tenzij ook jij je hebt laten inpalmen door mr. Riphagen – geen vrolijk verhaal.
Riphagen gaat op 22 september in première tijdens het Nederlands Filmfestival. Het is niet de enige oorlogsfilm die daar dit jaar wordt vertoond.
Cinesalon 
2 reacties